Γιατί το λέω αυτό;
Εν μέσω μιας τόσο κρίσιμης περιόδου όπου η χώρα μας έχει ήδη πάρει μια χαοτική κατρακύλα, και ο λαός βιώνει τη διάσπαση, την οργή, την ανασφάλεια και τον φόβο, σε μια περίοδο όπου δύο δρόμοι μας προσφέρονται για να επιλέξουμε ποιο θα είναι το μέλλον μας, μόνο η χάρη θα σώσει τον κόσμο.
Δεν έχει σημασία τι θα ψηφίσει ο κόσμος. Υπό μια έννοια, φυσικά και έχει σημασία τι θα ψηφίσει ο κόσμος. Έχει σημασία με την έννοια ότι κάθε ενέργεια αποτελεί αιτία που φέρνει κάποιο αποτέλεσμα. Ο ένας δρόμος μπορεί να οδηγήσει στην καταστροφή, ο άλλος μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη και τελικά στην ευημερία. Με τον ένα δρόμο μπορεί να φτάσουμε στην ανεξαρτησία και στην εξέλιξη και ο άλλος να μας πάει σε μια μόνιμη δουλεία χρέους. Αλλά τελικά, δεν έχει τόση σημασία. Δεν έχει ηθική σημασία. Λέγοντας αυτό δεν υποστηρίζω μια στάση φυγής από την κοινωνία και την παρούσα ζωή. Ο καθένας είναι υπεύθυνος και θα πρέπει να είναι ενεργός σε κάθε προσπάθεια καλυτέρευσης του κόσμου μας. Εγώ έχω την ευθύνη για τη ζωή του πλησίον μου και όσοι με γνωρίζετε ξέρετε ότι η ζωή μου είναι δοσμένη στον κοινωνικό ακτιβισμό.
Αλλά θα σας πω γιατί κανένας απ’ αυτούς τους δρόμους δεν μπορεί να σώσει τον κόσμο. Μόνο η χάρη μπορεί να σώσει τον κόσμο, και δεν μιλάω πνευματικά. Μιλώ πολύ χειροπιαστά. Υπάρχουν φοβεροί, ειλικρινείς, ηθικοί άνθρωποι και στις δύο πλευρές του δημοψηφίσματος. Ναι, ο ένας μπορεί να αποκαλεί τον άλλο εξαπατημένο, παραπλανημένο, αμόρφωτο, αφελή, αλλά η αλήθεια είναι ότι, ή μάλλον, αυτό που έχει σημασία εδώ είναι ότι ανεξαρτήτως του αποτελέσματος που θα υπερισχύσει, ανεξαρτήτως της ευημερίας ή της καταστροφής που θα επέλθει ή είναι ήδη εδώ, κανένας δεν θα μπορέσει να επιβιώσει χωρίς τη χάρη.
Κατ’ αρχάς, δεν υπάρχει περίπτωση να γνωρίζω απόλυτα τα αποτελέσματα της απόφασής μου. Ο ισχυρισμός ότι γνωρίζω τι θα φέρει η μία ή η άλλη απόφαση είναι μια ιδιότητα που ονομάζεται παντογνωσία την οποία μόνο ο Θεός διαθέτει, όχι ο άνθρωπος. Στην πραγματικότητα, και αυτό μου έχει συμβεί πάμπολλες φορές, μπορεί να ανακαλύψω ότι έχω πάρει τη λανθασμένη απόφαση, ότι μου έλειπε μια σημαντική πληροφορία όταν ζύγιζα τα πράγματα, ότι είχα περιορισμένη διορατικότητα, κτλ. Μπορεί να έρθει εκείνη η στιγμή όπου θα πρέπει να αντιμετωπίσω τον προηγουμένως σίγουρο εαυτό μου και να αναγκαστώ να παραδεχτώ «ναι, έκανα λάθος». Κι αυτή η πιθανότητα είναι συνήθως πολύ μεγαλύτερη από την πιθανότητα να διαλέγω πάντα τη σωστή επιλογή. Θα δείξω τότε χάρη στον εαυτό μου; Μια χάρη για να αγκαλιάσω την «ανθρωπινότητά» μου, να σηκωθώ ξανά, να προχωρήσω μπροστά; Η επιβίωση απαιτεί τη συγχώρεση. Τη συγχώρεση του εαυτού. Χάρη.
Αυτό όμως που είναι ακόμα πιο ανησυχητικό, στην περίπτωση δηλαδή όπου εγώ θα πάρω τη σωστή απόφαση αλλά ο πλησίον μου θα έχει κάνει τη λανθασμένη επιλογή, πάλι θα χρειαστώ τη χάρη για να μπορέσω να ζήσω στην ίδια αυτή γη, πλάι πλάι μ’ αυτόν, τον άλλο. Και, στην περίπτωση της Ελλάδας, μιλάμε για τους μισούς περίπου συμπολίτες μου. Τα μισά μου αδέλφια. Η χάρη θα είναι η συνδετική αυτή ουσία, η συγχώρεση θα είναι το θεμέλιο μιας βιώσιμης κοινωνίας. Επομένως, οι μισοί από μας θα έχουν δίκιο, οι μισοί από μας θα βγούνε λάθος. Έχει σημασία ποιοι μισοί είναι αυτοί; Θα χρειαστεί να σε αποδεχτώ πάλι με χάρη ή θα χρειαστεί να με αποδεχτείς πάλι με χάρη.
Εάν βγω εγώ ως νικητής και η δική μου ιδέα για μια καλύτερη κοινωνία πραγματωθεί, πώς σχεδιάζω να ενσωματώσω τους μισούς συμπολίτες μου που ψήφισαν διαφορετικά μέσα σ’ αυτό το καινούργιο οικοδόμημα μιας καλύτερης χώρας; Γι αυτό δεν πάλευα, γι αυτό δεν διαδήλωνα; Για μια καλύτερη χώρα ενότητας και ειρήνης; Η ενότητα και η ειρήνη δεν θα μας επιβληθούν αυτόματα από την επιτυχία του εκλογικού αποτελέσματος. Η ενότητα και η ειρήνη θα παραχθούν από μας μόνο μέσα από τη χάρη. Μια επώδυνη, βασανισμένη χάρη απευθυνόμενη στον πλησίον, στον εχθρό.
Φυσικά υπάρχουν άνθρωποι που ψηφίζουν με κακά κίνητρα κι απ’ τις δύο πλευρές. Και υπάρχουν άνθρωποι με καλά κίνητρα κι απ’ τις δύο πλευρές. Ο όμορφος, όμως, αυτός κόσμος τον οποίο και οι δυο ονειρευόμαστε δεν είναι ικανός να σταθεί, ούτε στην ευμάρεια ούτε στη φτώχεια, ούτε στην ανεξαρτησία ούτε στη δουλεία, αν δεν είναι θεμελιωμένος στη χάρη. Η δουλεία είναι ανίκανη να με υποδουλώσει γιατί υπάρχουν δούλοι πολύ πιο ελεύθεροι κι από τον πλουσιότερο άνθρωπο του κόσμου. Και αντιστρόφως, είναι εύκολο να υποδουλωθώ και σε συνθήκες ανεξαρτησίας και ευημερίας, συχνά πολύ πιο εύκολο. Υπάρχει μια ελευθερία που υπερβαίνει κάθε στάδιο της ιστορίας, κάθε πλαίσιο. Και ξέρεις πώς μπορείς να διακρίνεις τον πραγματικό ελεύθερο από τον δούλο; Ο πραγματικά ελεύθερος διακρίνεται από την ικανότητά του να ελευθερώνει τον άλλο. Είναι αυτός που διαγράφει το χρέος του άλλου: ὡς καὶ ἡμεῖς ἀφήκαμεν . . . . Χάρη.
Θα χρειαστείς τη χάρη αν η ψήφος σου φέρει το αποτέλεσμα που έλπιζες, θα χρειαστείς τη χάρη αν δεν το φέρει. Η χάρη θα σε σώσει από το να γίνεις αυτό που μισείς, αυτό το οποίο πολεμάς. Η χάρη θα σε ελευθερώσει από το να επαναλάβεις εκείνα τα οποία προσπαθείς με την ψήφο σου να καταργήσεις. Η ψήφος σου, όμως, ποτέ δεν θα είναι αρκετή. Η ψήφος σου μπορεί να σου χαρίσει τον θρόνο των καταπιεστών σου, κι ακριβώς εκεί θα χρειαστείς τη χάρη, αλλιώς δεν θ’ αργήσουν άλλοι να εγερθούν για να ψηφίσουν τώρα ενάντια σε σένα.
Κανένας πολιτικός, καμία περίσταση, καμία εκλογική αναμέτρηση δεν μπορεί να λειτουργήσει ως το θεμέλιο μιας δίκαιης κοινωνίας και δεν χρειάζεται καν να δικαιολογήσω αυτήν τη δήλωση. Μια σύντομη αναδρομή στην ιστορία της Ελλάδας δείχνει ότι οι εκλογές ποτέ δεν έφεραν αυτό που ο λαός προσδοκούσε, οι υποσχέσεις ποτέ δεν πραγματώθηκαν, οι πολιτικοί ποτέ δεν παρέδωσαν αυτό που μας έταξαν. Κανένας απ’ τους δύο δρόμους δεν θα πρεπε να είναι η κολυμβήθρα της Βηθεσδά όπου οι ασθενείς, οι τυφλοί, οι χωλοί και οι παράλυτοι περιμένουν να πλυθούν. Μην γελιέσαι. Πόσες φορές θα επισκέπτεσαι αυτήν την κολυμβήθρα, πόσες φορές θα εναποθέτεις τις ελπίδες σου στα νερά της; Πόσες φορές θα γίνεις θεατής της συντριβής των ελπίδων σου; Και ποια ένδειξη έχω τώρα εγώ για να πιστέψω ότι αν τελικά καταφέρεις και θεραπευτείς θα δείξεις το ελάχιστο ενδιαφέρον για τον άλλο που ακόμα περιμένει να λουστεί και δεν υπάρχει άνθρωπος; Θα σε δω αύριο στις κολυμβήθρες να πλένεις ανθρώπους; Μόνο η χάρη το κάνει αυτό.
Η χάρη δεν περιμένει αποτελέσματα δημοψηφίσματος. Η χάρη ήδη εργάζεται, πάντα εργάζεται και παράγει ανεξάρτητα από συνθήκες χωρίς σταματημό, διάγει ήδη τον βίο που χαρακτηρίζει αυτόν τον κόσμο τον οποίον οραματίζεται.
4Torah 