Το Δευτερονόμιο 17:14-20 δίνει σαφείς οδηγίες για το ρόλο και την αναμενόμενη συμπεριφορά του βασιλιά ανάμεσα στο λαό Ισραήλ. Πρώτα δίνονται οι οδηγίες για το τι δεν πρέπει να κάνει. Του περιορίζουν την υπερβολική συσσώρευση στρατιωτικής δύναμης, γυναικών και πλούτου και αποτελούν γροθιά στη δεδομένη ανθρώπινη λαγνεία για δύναμη, στάτους και χρήμα. Μια ηγετική θέση φέρει αναπόφευκτα τον πειρασμό της καπηλείας των πιο πάνω «αγαθών».
Το κείμενο, όμως, δεν περιορίζεται μόνο στις απαγορεύσεις αλλά συνεχίζει με οδηγίες για το τι πρέπει να κάνει ένας βασιλιάς – τη θετική πλευρά του πράγματος: με το που παίρνει τη βασιλική θέση πρέπει να αντιγράψει για τον εαυτό του την Τορά (διδαχή) του Μωυσή κάτω από την επίβλεψη των ιερέων και των Λευιτών (με άλλα λόγια κάθεται, ακούει και μαθητεύει). Αυτό το αντίγραφο θα είναι δικό του, θα το έχει μαζί του για να το διαβάζει κάθε μέρα της ζωής του έτσι ώστε να μαθαίνει να φοβάται τον Κύριο τον Θεό του, να τηρεί τα λόγια της διδαχής και να πράττει τις υποχρεώσεις που αναφέρονται. Έτσι, δεν θα θεωρήσει τον εαυτό του υπεράνω των άλλων Ισραηλιτών («δεν θα υψωθεί η καρδιά του πάνω απ’ τα αδέλφια του») ώστε να εξαιρέσει τον εαυτό του από τις εντολές που αφορούν όλους. Μ’ αυτό τον τρόπο θα μακροημερεύει στη βασιλεία του, αυτός και τα παιδιά του, μέσα στον Ισραήλ.
Θα περιμέναμε να δούμε αυτό το κείμενο να αναφέρεται ή έστω να υπήρχε κάποια νύξη στην εκπλήρωσή του ή παρακοή του από τους βασιλιάδες του Ισραήλ, και πράγματι τέτοιες νύξεις υπάρχουν. Ωραία, θα μου πείτε, κι εμάς τι μας ενδιαφέρει; Αφού το κείμενο μιλάει για βασιλιά, ας το διαβάσουν οι βασιλιάδες λοιπόν. ΔΕΝ ΜΑΣ ΑΦΟΡΑ! Ας μη βιαστούμε να εξαιρεθούμε. Θα δούμε ότι τα κείμενα δεν περιορίζουν την εφαρμογή αυτού του νόμου μόνο στον βασιλιά. Αντιθέτως, τα κείμενα ξεκινούν να φανερώνουν την προσδοκία τους για την εκπλήρωση αυτών των οδηγιών από τον Ιησού του Ναυή, έναν απλό άνθρωπο, ο οποίος δεν ήταν βασιλιάς ούτε θεωρείται βασιλιάς στη Βίβλο. Ήταν ο βοηθός του Μωυσή ο οποίος τίθεται τώρα σε ηγετικό ρόλο μπροστά στο λαό του Θεού.
|
Ιησούς του Ναυή 1:8 |
|
| Αυτό το βιβλίο της Τορά (διδαχής) δεν θα απομακρυνθεί απ’ το στόμα σου αλλά θα το μελετάς (διαλογίζεσαι, αποστηθίζεις) μέρα και νύχτα έτσι ώστε να είσαι σίγουρος ότι θα πράττεις σύμφωνα με όλα τα γραφόμενα σ’ αυτό. Διότι έτσι θα ακμάζεις στη ζωή σου και θα ευημερείς |
לֹֽא־יָמ֡וּשׁ סֵפֶר֩ הַתּוֹרָ֙ה הַזֶּ֜ה מִפִּ֗יךָ וְהָגִ֤יתָ בּוֹ֙ יוֹמָ֣ם וָלַ֔יְלָה לְמַ֙עַן֙ תִּשְׁמֹ֣ר לַעֲשׂ֔וֹת כְּכָל־הַכָּת֖וּב בּ֑וֹ כִּי־אָ֛ז תַּצְלִ֥יחַ אֶת־דְּרָכֶ֖ךָ וְאָ֥ז תַּשְׂכִּֽיל׃ |
Παρόλο που δεν είναι όλες οι λέξεις ταυτόσημες μεταξύ των δύο κειμένων, υπάρχουν αρκετές λέξεις και παράλληλα στοιχεία που μας δείχνουν ότι η δευτερονομιακή απαίτηση για τον βασιλιά μπορεί να ερμηνευθεί με μεγαλύτερη ευρύτητα, και να εφαρμοστεί σε κάποιον άνθρωπο που δεν είναι βασιλιάς, αλλά παρόλα αυτά έχει ηγετική θέση μέσα στον Ισραήλ. Δεν ακολουθείται μια στενή κυριολεκτική ανάγνωση του Δευτερονομίου 17, αλλά αντιθέτως ο συγγραφέας αναγνωρίζει ότι αυτές οι απαιτήσεις πρέπει να αποτελούν μέτρο για κάθε ηγετική μορφή στο λαό του Θεού.
Τι θα πούμε για το πώς ηγείται ο οποιοσδήποτε; Ο πολιτικός, ο δήμαρχος, το κομματικό στέλεχος, ο αστυνομικός, ο ηγέτης μιας φιλανθρωπικής διακονίας ή ιεραποστολής, ο ποιμένας μιας εκκλησίας, ο υπεύθυνος της νεολαίας, ο γονιός, ο σύζυγος; Πάνω στην ίδια πορεία που χαράζει το βιβλίο του Ιησού του Ναυή, βλέπουμε την απαίτηση να ισχύει για τον οποιονδήποτε αναλαμβάνει τον ελάχιστο ηγετικό ρόλο. Μήπως να «αναστήσουμε» αυτές τις απαιτήσεις κι εμείς σήμερα από τους ηγέτες μας; Πόσο μαθητεύει ο ηγέτης σου; Πόσο χρόνο ξοδεύει διδασκόμενος από τους αδελφούς του; Πόσο καταχράται τη θέση του; Ας κάνουμε, όμως, κι εμείς αυτοέλεγχο να δούμε κατά πόσο επιτρέψαμε ή ενθαρρύναμε με προσωπολατρία τον ηγέτη μας να μετατραπεί από μαθητής σε κάποιον που «φούσκωσε» την καρδιά του υπεράνω των αδελφών του.
Το Δευτερονόμιο μ’ αυτό τον νόμο ξεκαθαρίζει ότι τα «λόγια του βασιλιά» έχουν σχεδόν μηδενική αξία μπροστά στα λόγια της Τορά με τα οποία πρέπει να ασχολείται και τα οποία καλείται να υπηρετεί. Και ποιο είναι το εμφανές αποτέλεσμα της πραγματικής μαθητείας στην Τορά; Μια δικτατορική μορφή; Ένας τεχνίτης της χειραγώγησης ανθρώπων; Ένας «χρισμένος» που κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει; Αντιθέτως! Το αποτέλεσμα ήταν και είναι ο προσωπικός «ευνουχισμός» της εξουσίας του ηγέτη. Μαθαίνει να φοβάται, όχι να εκφοβίζει, μαθαίνει να πράττει ο ίδιος, όχι να απαιτεί την υπακοή των άλλων, μαθαίνει να μαθαίνει και όχι να δογματίζει, και σε αναλογία με το υπόλοιπο βιβλίο… μάλλον δεν είναι καν το σημαντικότερο πρόσωπο μέσα στον λαό του Θεού.
Βασιλιάς υπήρχε στον λαό του Θεού, ο ίδιος ο Κύριος και σε μας ο ίδιος ο Χριστός, ο Χρισμένος. Γι αυτό τον λόγο κάθε ανθρώπινη ηγεσία σχετικοποιείται και λογοδοτεί ακόμα και στον κατώτερο των αδελφών…
4Torah 