Το Σάββατο εδώ στο Ισραήλ είναι η πιο πολυπόθητη μέρα της βδομάδας και ταυτόχρονα η πιο εκνευριστική για πολλούς. Κάποιοι λαχταρούν πότε θα έρθει και άλλοι περιμένουν μ’ ανυπομονησία να φύγει. Γιατί;
Αυτό το μήνα μένω στο Ισραήλ, στη Χάιφα συγκεκριμένα, και η αίσθηση του Σαββάτου είναι πραγματικά πιο έντονη από οποιαδήποτε Κυριακάτικη αργία έχω βιώσει. Ένα είναι σίγουρο, όλοι θα το νιώσουν αυτό το Σάββατο όταν φτάσει. Η παρουσία του είναι πέρα για πέρα αισθητή. Τα καταστήματα κλείνουν από νωρίς την Παρασκευή και τα λεωφορεία σταματάνε γύρω στις 4 το απόγευμα. Το Πανεπιστήμιο κλείνει τις αίθουσές του το μεσημέρι της Παρακευής και ακόμα κι ο επιστάτης κλειδώνει την εσωτερική είσοδο. Για να πάω στο δωμάτιό μου χρειάστηκε να βγώ τελείως εκτός Πανεπιστημίου και να ξαναμπώ από την εξωτερική είσοδο. Η βιβλιοθήκη κλείνει τις πόρτες της στις 12:30 το μεσημέρι της Παρασκευής. Οι καθαριστές κι οι καθαρίστριες ξεκίνησαν ήδη απ’ το πρωί να σκουπίζουν και να σφουγγαρίζουν. Το μεσημέρι βγήκα να πάω στην καντίνα του Πανεπιστημίου για να φάω κάτι και είχαν ήδη τραβήξει κάτω τα στόρια τους απ’ τις 12. Πεινούσα. Βρήκα μόνο ένα καφενείο που έκλεινε στις 14:00 και πρόλαβα να φάω κάτι. Μόνο 2-3 άτομα είχαν μείνει τριγύρω. Όσοι πρόλαβαν να φύγουν με τα τελευταία λεωφορεία ήδη το καναν. Όσοι έμειναν είναι περιορισμένοι στο χώρο της κατοικίας τους. Λες και κάτι πρόκειται να συμβεί, λες και κάποιος έρχεται και όλοι πρέπει να κρυφτούν. Απαγορεύονται οι άσκοπες μετακινήσεις, σαν κάτι να προετοιμάζεται….
Μια μαθήτρια μου λέει, «επιτέλους έφτασε το Σιαμπάτ! Το έχω τόση ανάγκη.» Εγώ όμως ήθελα να κάνω κάτι ψώνια, να τελειώσω κάποιες δουλίτσες στην πόλη, να εξερευνήσω την Ιερουσαλήμ. «Τι να δεις όμως στην Ιερουσαλήμ το Σάββατο;» μου λένε. «Μεταμορφώνεται σε πόλη φάντασμα! Τα πάντα παραλύουν.» Γιατί;
Το Σιαμπάτ είναι μια διακήρυξη που δεν μπορεί να γίνει ούτε μέσω τηλεοράσεως ούτε μέσω ραδιοφώνου. Γίνεται μόνο με την απόλυτη παύση των πάντων, με την αναπαράσταση μιας κοσμοθεωρίας. Είναι μια παύση-γροθιά στην ιδέα ότι μπορείς να σχεδιάζεις και να κινείσαι, να δουλεύεις, να καταναλώνεις, να αρμέγεις τους πόρους της γης χωρίς σταματημό. Είναι διακήρυξη αλλά και παιδεία από την παιδική ηλικία ότι είσαι άνθρωπος και πρέπει να αποδεχτείς ότι είσαι χώμα. Πρέπει να νιώσεις τα πάντα να αντιστέκονται στις επιδιώξεις σου, τον γύρω κόσμο σου να υψώνει έναν τοίχο στο δρόμο σου και να σου υπενθυμίζει «ΣΤΟΠ! Δεν έχεις εσύ τον απόλυτο έλεγχο στη ζωή σου αλλά ούτε και στη ζωή των άλλων.» Το Σιαμπάτ δεν διακρίνει μεταξύ πλούσιου και φτωχού. Επιβάλλει τον εαυτό του σε όλους. Κανείς δεν εξαιρείται γιατί δεν είναι ανθρώπινη στρατιωτική προσταγή ούτε δικτατορική απαίτηση. Μιλάει η Τορά, ο Θεός του Σινά και κτυπάει τις φιλοδοξίες κάθε «μεγάλου». Μαθητεύει τον άνθρωπο ότι ακόμα και στον χρόνο υπάρχει απαγορευμένος καρπός, δεν του ανήκει ολοκληρωτικά και δεν μπορεί να καταναλωθεί απόλυτα. Μπορείς να αποδεχτείς ότι η ζωή σου δεν εξαρτάται από τη μεγιστοποίηση της χρήσης χρόνου αλλά από κάτι ανώτερο; Μπορεί το στίγμα του Σαββάτου να ορίσει ολόκληρη τη βδομάδα σου, τον τρόπο που βλέπεις τη ζωή σου;
Στα παιδιά που δεν έχουν συναίσθηση των ορίων τους αλλά ούτε του τι είναι καλό για την υγεία και την ευημερία τους, η προσταγή «Είναι ώρα για ύπνο!» φαντάζει καταπιεστική. Η εκπαίδευση ότι είμαστε άνθρωποι γίνεται από πολύ νωρίς. Κανείς δεν γεννιέται με την κατανόηση και την αποδοχή των ορίων του. Πρέπει σιγά σιγά να τ’ αγκαλιάσει, γιατί αυτό είναι άνθρωπος και όχι Θεός.
Το Σάββατο παραπέμπει στο ποιος είναι άνθρωπος και ποιος Θεός. Παραπέμπει στο ευαγγέλιο και σ’ Αυτόν που τόλμησε να πει «Ελάτε σε μένα κι εγώ θα σας αναπαύσω». Η ζωή δεν έρχεται από το δικό σου ακατάπαυστο μόχθο. Η ζωή σε συναντάει τη στιγμή που δεν την κατασκευάζεις. Βρίσκεται μέσα στην άγια σφαίρα Αυτού και της δημιουργίας Του. Καθώς οι μηχανές των εργοστασίων σβήνουν και όλοι αναγνωρίζουν ότι αυτές υπηρετούν τον άνθρωπο και όχι ο άνθρωπος αυτές. Το Σάββατο οδηγεί στο ευαγγέλιο, όχι για να το καταργήσει, αλλά για να το εκπληρώσει, να το ξαναμπολιάσει με το αυθεντικό του μήνυμα που στην πορεία εύκολα χάνεται ακόμα κι απ’ αυτούς που το τηρούν. Ο Κύριος του Σαββάτου μας εκπαίδευσε πως το Σάββατο δεν είναι καθόλου παθητικό, εγωιστικό και ατομικιστικό. Έγινε ο Ίδιος «Σάββατο» αναπαύοντας τον άνθρωπο την ημέρα του Σαββάτου και ως μιμητές Του η εκκλησία εκπληρώνει το Σάββατο τηρώντας το, ποθώντας το για όλο τον κόσμο και παίρνοντας η ίδια ενεργά το ρόλο του.
Παρόλες τις συζητήσεις περί Κυριακής αργίας και της κατάργησής της ένα είναι σίγουρο. Το Σιαμπάτ όπως το βιώνω εδώ στο Ισραήλ σίγουρα δεν τηρείται άψογα ούτε αφουγκράζονται όλοι όσοι το πράττουν τη διδαχή του, αλλά το μήνυμά του περνάει πιο έντονα από κάθε άλλο τόπο. Μπορεί να έχει γίνει συνήθεια, αλλά εγώ, ερχόμενη απέξω, σκόνταψα αμέσως πάνω σ΄αυτό τον τοίχο του περιορισμού μου. Τα σχέδια μου ακυρώθηκαν και συνειδητοποίησα ότι δεν έχω απόλυτο έλεγχο ούτε μιας μέρας της ζωής μου. Κάθομαι στο δωμάτιο μου, λοιπόν, και σας γράφω….
[Για όσους ενδιαφέρονται: Μια εκτεταμένη ανάλυση του Σαββάτου στην Παλαιά Διαθήκη θα εκδοθεί στο περιοδικό Αστήρ της Ανατολής τον Σεπτέμβριο]
4Torah 