Υπάρχει μια τεράστια ανάγκη στον άνθρωπο να κρύψει τις ατέλειές του, τις αδυναμίες του από τον άλλον. Είναι μια ανάγκη παρούσα όχι μόνο σε ανθρώπους χριστιανούς, αλλά σε όλους ανεξάρτητα από το θρήσκευμα ή την απουσία θρησκεύματος.
Αυτή η ανάγκη δεν είναι χαρακτηριστικό συγκεκριμένων εκκλησιών που θέλουμε να ονομάζουμε «νομικίστικες», αλλά είναι φαινόμενο ιδιαίτερα έκδηλο στη μετά το Διαφωτισμό εποχή. Οι διανοητές του Διαφωτισμού, στον ενθουσιασμό τους να ελευθερώσουν την ανθρωπότητα από τα δεσμά του εκκλησιαστικού σκοταδισμού, της καταπίεσης και των ενοχών της επικείμενης κόλασης, διακήρυξαν τον άνθρωπο «από τη φύση του» καλό.
Τα αποτελέσματα είναι η σύγχρονη παράλυση μπροστά στην αποτυχία, η απογοήτευση και η κατάθλιψη μπροστά στην εμπειρία της ανθρώπινης σάρκας, του θέλω να είμαι κάπως αλλά καταλήγω να κάνω και να είμαι αυτό που δεν θέλω. Τα κριτήρια ακεραιότητας τα οποία απαιτούμε από τους άλλους (πολιτικούς, εκκλησία, δημόσιο) μας είναι αδύνατο να τα εκπληρώσουμε στις δικές μας ζωές. Συνεχώς κατασκευάζουμε εικόνες του πως πρέπει να είναι αυτός ο «λίαν καλός» άνθρωπος και με τελειομανία προσπαθούμε να του μοιάσουμε. Η θρησκευόμενη κατασκεύασε την εικόνα της καλής σιωπηλής ατημέλητης νοικοκυράς στην οποία πασκίζει να γίνεται σύμμορφη και να δίνει καθημερινά παράσταση μπροστά στους κριτές του εκκλησιαστικού θιάσου. Η κοσμική κατασκεύασε την εικόνα του σέξι ανορεξικού μοντέλου στου οποίου το βωμό θυσιάζει καθημερινά το χρήμα, τη σκέψη, το χρόνο και την αγωνία της. Το κοινό τους; Η μιζέρια της μη αποδοχής του κυριότερου ανθρωπολογικού δόγματος: του προπατορικού αμαρτήματος.
Το δόγμα αυτό διδάσκει ότι η αμαρτία σου, η αποτυχία σου, η αδυναμία σου δεν είναι κάτι το παράξενο, κάτι που πρέπει να κρύψεις, κάτι ξένο το οποίο δεν μπορείς να εξηγήσεις. Είναι μέρος της δεδομένης πραγματικότητάς σου ως άνθρωπος. Δεν είσαι υπεράνθρωπο ον. Ακριβώς επειδή είσαι άνθρωπος, είναι αναμενόμενο ότι θα είσαι σαν κι εμάς, θα κάνεις λάθη, θα πέφτεις σε αμαρτία, ξανά και ξανά. Η αμαρτία δεν είναι ο προορισμός σου αλλά είναι η αφετηρία σου (ἰδοὺ γὰρ ἐν ἀνομίαις συνελήμφθην καὶ ἐν ἁμαρτίαις ἐκίσσησέν με ἡ μήτηρ μου [Ψαλ 51:5]) και πρέπει να την αναγνωρίσεις, να την εξομολογείσαι στ’ αδέλφια σου, να την κοιτάζεις κατάματα.
Όταν λέμε ότι δεν υπάρχει πλέον ενοχή, δεν λέμε σε καμία περίπτωση ότι σταμάτησε η αμαρτία. Αν το λέγαμε αυτό θα βγάζαμε τον Θεό ψεύτη (Α΄ Ιωάν 1:8-10), ο οποίος δεν έχει μια ροζ παραμυθένια εικόνα της ανθρωπότητας, αλλά ξέρει πολύ καλά από τι είμαστε φτιαγμένοι, ξέρει το «πλάσιμο» μας (Ψαλ 103:14). Η παραδοχή της παγκοσμιότητας της αμαρτίας είναι η πιο ρεαλιστική αποδοχή της πραγματικότητας ενός κόσμου που συνεχώς απογοητεύεται με τον εαυτό του και παραμένει ασταμάτητα ανικανοποίητος.
Αν βρίσκεσαι σε κάποιο κύκλο όπου σου δόθηκε η εντύπωση ότι εκεί η αμαρτία ξεπεράστηκε, πιθανότατα να υπάρχει πρόβλημα κατανόησης αυτού του δόγματος και περισσότερες επιρροές από τις θριαμβολογίες του Διαφωτισμού παρά από τη ρεαλιστικότητα των Γραφών.
Η απουσία αυτού του δόγματος είναι άκρως επικίνδυνη. Εάν δεχτούμε ότι δεν είναι όλοι οι άνθρωποι αμαρτωλοί τότε θα μπορούσε οποιοσδήποτε να ισχυριστεί την ηθική ανωτερότητα απέναντι στους άλλους και να αρπάξει την εξουσία που θα του έδινε τη δύναμη να απαιτεί από τους άλλους μια ηθική συμμόρφωση. Να γίνει, δηλαδή, ο νομοθέτης ή ο θεματοφύλακας της ηθικής των υπολοίπων. Εάν, όμως, είναι βαθιά ριζωμένο μέσα μου το δόγμα της καθολικής αμαρτίας, πώς μπορεί ένας άλλος αμαρτωλός να έχει εξουσία πάνω μου, να με προστάζει τι να κάνω, τι να φορέσω και που να πηγαίνω; Από την άλλη, μόνο ένας άλλος άνθρωπος θα μπορούσε να με καθοδηγήσει ηθικά, γιατί μόνο ένας άλλος άνθρωπος γνωρίζει τη σάρκα μου, τους πειρασμούς μου, τις επιθυμίες μου και τις απογοητεύσεις μου. Αυτός πρέπει να είναι τόσο πολύ άνθρωπος ώστε να κατανοεί τη σάρκα μου πλήρως, αλλά ταυτόχρονα πρέπει να είναι και τόσο αναμάρτητος ώστε να έχει δικαιωματικά την εξουσία να με προστάζει προς την ακεραιότητα που επιθυμώ…. Αυτόν ακολούθησέ τον!
Από την άλλη, έχουμε ανθρώπους, ηγέτες εκκλησιών, ιερείς και ποιμένες που θέλουν ειλικρινά το καλό του ποιμνίου τους, θέλουν να τους προφυλάξουν και να τους προστατεύσουν, να τους μαθητεύσουν, και καλό έργο είναι αυτό που επιθυμούν. Για να αποκτήσει κανείς την εμπιστοσύνη του ποιμνίου του και για να τον ακούν με σεβασμό κι αποδοχή θα πρέπει να κρατάει γερά τις δύο φαινομενικά αντίθετες αλήθειες της ανθρώπινης πραγματικότητας χωρίς να αφήσει ούτε τη μια ούτε την άλλη, ακόμα κι αν βρίσκονται σε ένταση. Θα πρέπει να αγκαλιάσει και να αποδεκτεί πλήρως την ανθρώπινη ροπή προς την αμαρτία. Να αντισταθεί στον πλατωνικό ή γνωστικιστικό πειρασμό της άρνησης της σάρκας. Να ζει με το σκάνδαλο της σάρκας, να προτιμά να νιώθει αυτός άβολα στην παρέα των «τελώνων» παρά να αρνηθεί την αλήθεια της ανθρώπινης πεπτωκυίας κατάστασης. Από την άλλη, πρέπει να γνωρίζει καλά τις πιο βαθιές ευγενείς επιθυμίες του ποιμνίου του. Οι πιστοί δεν θέλουν να παραμείνουν εκεί που βρίσκονται, θέλουν να μοιάζουν στο πρότυπό τους που είναι Αυτός. Δεν θέλουν η σάρκα τους να τους ακινητοποιεί. Θέλουν ο λογαριασμός τους που δείχνει μείον να μηδενίζεται κάθε μέρα για να μπορούν να σηκωθούν απ’ το κρεβάτι και να πορευθούν μαζί μ’ Αυτόν που αγόρασε το σώμα τους και μετακόμισε μέσα, όπως κι αν ήταν αυτό. Ο ποιμένας πρέπει να παλεύει μαζί με το ποίμνιο μέσα σ’ αυτές τις εντάσεις χωρίς να απαρνηθεί καμία απ’ αυτές τις δυό πλευρές.
Και κυριότερο, ένας τέτοιος ποιμένας είναι αυτός που μένει καθημερινά σοκαρισμένος με το γεγονός ότι ο Αρχιποιμένας του επιτρέπει να έχει τη φροντίδα έστω και ενός από τα δικά Του πρόβατα. Ο ποιμένας έχει την ίδια ανάγκη να αγκαλιάσει και να αποδεκτεί τη δική του αμαρτωλότητα. Να μην την κρύβει. Είναι αναμενόμενο ότι θα είναι κι αυτός αμαρτωλός, δεν θα μας σοκάρει αν μας πει για τις δικές του αδυναμίες. Κατ’ ακρίβεια μόνο τότε αποκτά ο λόγος του δύναμη, μόνο τότε θα ακουστεί γιατί θα ξέρουμε όλοι ότι κατανοεί τη φύση μας. Πίσω απ’ το καθαρό κοστούμι και τη θριαμβολογία γνωρίζουμε ότι είναι κι αυτός χώμα που σηκώνεται καθημερινά και στηρίζεται κι αυτός στο γεγονός ότι «Εκείνος γνωρίζει τη φύση μας, γνωρίζει ότι είμαστε χώμα».
4Torah 